Begrotingsakkoord Arizona: een verwachte opluchting, maar tegen welke prijs voor de 'middenklasse'?

Men kan er lang over debatteren, maar één punt geniet consensus: het land had nood aan een duidelijk, becijferd en meerjarig begrotingsakkoord. Na weken van blokkering en een bewuste enscenering van de institutionele "dramatisering" heeft Arizona eindelijk een compromis van 9,2 miljard euro aan inspanningen tegen 2029 afgerond.

In dat opzicht moeten we ons verheugen dat er een akkoord is : België kon niet duurzaam in onzekerheid blijven, noch ten opzichte van de markten, noch ten opzichte van Europa, noch ten opzichte van bedrijven die moeten investeren, aanwerven, kredieten afsluiten en plannen voor vijf of tien jaar moeten opbouwen.

Maar ons verheugen over het bestaan van een akkoord ontslaat ons niet van het uiten van enkele lucide bedenkingen :

• de regels zullen niet eenvoudiger worden, integendeel;
• en de bestuurders, kaderleden en ondernemers lijken opnieuw het grootste deel van de "melkkoeien" van de aanpassing te vormen.

1. Een akkoord dat stabiliseert… zonder te vereenvoudigen

Bij een gedetailleerde lezing van de maatregelen valt één rode draad op: men stapelt lagen op elkaar waar men duidelijke lijnen had gehoopt.

De btw-tarieven blijven ongemoeid, maar hun toepassingsgebied wordt herzien: hotelovernachtingen, sportabonnementen, entertainment, residentieel gas… Enkele procenten erbij hier, enkele accijnzen erbij daar, gerichte verlagingen op elektriciteit of niet-alcoholische dranken om gedeeltelijk te compenseren.

De automatische loonindexering wordt gehandhaafd – wat een sterk sociaal signaal is – maar wordt tweemaal tijdens de legislatuur geplafonneerd op 4.000 euro. De hervorming van de personenbelasting voor lage inkomens wordt versneld, terwijl het grote gebaar voor de belastingvrije som, die met een miljard wordt ingekort, met een jaar wordt uitgesteld.

Voor de economische, fiscale en boekhoudkundige beroepen is de conclusie duidelijk: "de begroting is gestabiliseerd, maar de leesbaarheid van het systeem niet."

De algehele coherentie is macro-economisch en Europees gezien begrijpelijk. Op het terrein daarentegen verzwaart elk nieuw mechanisme, elke drempel, elke uitzondering en elke overgang een regelgevend bouwwerk dat niemand zonder gespecialiseerde begeleiding nog echt beheerst.

2. VVPRbis, effectenrekeningen, auteursrechten: wanneer ondernemerskapitaal de aanpassingsvariabele wordt

Een van de sterke politieke boodschappen van het akkoord ligt in de bijdrage van de "breedste schouders". In principe betwist niemand dat een begrotingsinspanning eerlijk moet worden verdeeld. Maar in detail zien we een zorgwekkend patroon ontstaan voor de bestuurders, kaderleden en ondernemers.

De verhoging van de VVPRbis van 15 naar 18 % past in een bewuste logica: uitkeringen van winsten via kleine vennootschappen meer laten bijdragen. Officieel wordt de maatregel voorgesteld als een antwoord op vermeende misbruiken van managementvennootschappen. In werkelijkheid betreft het alle kmo's die deze regeling gebruiken om hun vermogen, pensioen, en investeringen te financieren.

Parallel hiermee:

• de taks op effectenrekeningen wordt verdubbeld;
• de bankenheffing wordt versterkt, met een risico op indirecte doorrekening aan de klanten;
• de regeling voor auteursrechten wordt herzien, niet door het tarief van 15 % te verlagen, maar door de forfaitaire kosten te schrappen, wat neerkomt op een sterke verbreding van de belastinggrondslag;
• de taks op bepaalde verzekeringscontracten, waaronder het gewaarborgd inkomen, wordt verhoogd van 9,25 % naar 9,6 %.

Afzonderlijk genomen, kan elk van deze keuzes besproken worden. Samen genomen, schetsen ze een traject: het beroepskapitaal, het financiële vermogen en de instrumenten voor inkomenszekerheid van bestuurders en kaderleden worden terugkerende fiscale doelwitten.

Is dit wel redelijk, in een land dat investeringen, risicobereidheid, innovatie en ondernemerschap nodig heeft om juist zijn sociaal model te financieren?

3. Het risico van fiscale vermoeidheid bij degenen die het economische risico dragen

De experts die vandaag bijeen waren voor de Dag van de managementvennootschap hebben het met verschillende woorden, maar met hetzelfde gevoel uitgedrukt:

• de beroepsgroep begrijpt de begrotingsurgentie ;
• ze begrijpt ook de eis van fiscale rechtvaardigheid;
• maar ze voelt een vorm van fiscale vermoeidheid bij degenen die bedrijven creëren, leiden en financieren.

Wanneer bestuurders de indruk hebben systematisch in het hart van de rendementsmechanismen te worden geplaatst – meerwaarden, dividenden, vermogensholdings, auteursrechten, stockoptieplannen, geplafonneerde indexering op hogere vergoedingen – erodeert het vertrouwen in de stabiliteit van het fiscale kader.

Maar, zonder vertrouwen wordt er niet geïnvesteerd, of althans niet met dezelfde intensiteit, noch in dezelfde jurisdicties. België kan het zich niet veroorloven om voortdurend een dubbelzinnige boodschap te sturen: "Investeer, neem risico's, creëer banen… maar verwacht dat u de eersten bent die worden opgeroepen wanneer een begroting moet worden afgesloten."

​

4. De rol van het Instituut: waakzaamheid, voorstellen en begeleiding

Als beroepsinstituut onthouden wij ons van partijdige commentaren op politieke keuzes. Dat is niet onze rol. Het is daarentegen onze plicht om te waarschuwen voor drie punten :

1. De toenemende complexiteit van de regels verzwakt de rechtszekerheid, verhoogt de nalevingskosten en maakt adviesverlening moeilijker, vooral voor kleine structuren.
2. De herhaalde bijdrage van bestuurders, kaderleden en ondernemers moet worden ingekaderd in een langetermijnvisie: als we willen dat zij de motor van welvaart blijven, moeten we hen duidelijkheid, stabiliteit en coherentie bieden.
3. Elke begrotingshervorming blijft dode letter zonder een bruikbare vertaling in de boekhoudkundige, fiscale en beheersystemen.

Het Instituut van Accountants en Belastingconsulenten van België wenst een kracht van voorstel en begeleiding ten dienste van het algemeen belang te blijven.

Wij zullen blijven:

• de teksten en hun reële effecten op bedrijven en huishoudens analyseren;
• concrete voorstellen formuleren voor vereenvoudiging, harmonisering en beveiliging;
• de beroepsgroep – via onze opleidingen, onze tools, inclusief onze ontwikkelingen op het gebied van artificiële intelligentie – de middelen bieden om deze politieke keuzes om te zetten in robuustere en beter leesbare fiscale, boekhoudkundige en ondernemerspraktijken.

Onze ambitie is eenvoudig, maar veeleisend: de politieke, wetgevende en administratieve wereld helpen deze begrotingscompromissen om te zetten in een kader dat investeringen, werkgelegenheid en vertrouwen echt ondersteunt.

Op dit pad zal Het Instituut altijd een veeleisende, maar loyale partner zijn, ten dienste van de reële economie en het algemeen belang.